ทอมัส เอ็ดเวิร์ด ลอว์เรนซ์ (อังกฤษ: Thomas Edward Lawrence, 16 สิงหาคม 1888 – 19 พฤษภาคม 1935) เป็นนายทหาร นักโบราณคดี นักการทูตและนักเขียนชาวบริติช เขาเป็นที่รู้จักจากการมีบทบาทในกบฏอาหรับและสู้รบกับจักรวรรดิออตโตมันในการทัพไซนายและปาเลสไตน์ช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง การมีส่วนร่วมในเหตุการณ์ รวมถึงความสามารถในการเขียนทำให้เขาได้รับฉายา "ลอว์เรนซ์แห่งอาระเบีย" ซึ่งใช้เป็นชื่อภาพยนตร์ ลอเรนซ์แห่งอาราเบีย ในปี 1962[5]ลอว์เรนซ์เกิดในปี 1888 ที่เมืองเทรแมด็อก เป็นบุตรนอกสมรสคนที่สองจากทั้งหมดห้าคนของทอมัส แชปแมนกับซาราห์ จันเนอร์[6] โดยทั้งสองอยู่กินด้วยกันโดยใช้นามสกุลลอว์เรนซ์ ต่อมาครอบครัวย้ายไปอยู่ที่เมืองออกซฟอร์ด และลอว์เรนซ์เข้าเรียนที่โรงเรียนชายล้วน City of Oxford High School for Boys[7] ที่นั่นเขาได้พบกับซีริล บีสัน ผู้ซึ่งต่อมาเป็นนักกีฏวิทยาซึ่งมีความหลงใหลในโบราณคดีเช่นกัน ทั้งสองจึงร่วมกันสำรวจสิ่งปลูกสร้างรอบ ๆ บาร์กเชอร์ บักกิงแฮมเชอร์และออกซฟอร์ดเชอร์[8] ในปี 1910 ลอว์เรนซ์เรียนจบด้วยเกียรตินิยมอันดับหนึ่งด้านประวัติศาสตร์จากวิทยาลัยจีซัส มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด[9] และได้รับโอกาสร่วมทีมโบราณคดีของเดวิด จอร์จ โฮการ์ธที่ทำการขุดค้นในคาร์เคมิช ภูมิภาคซีเรีย[10]ปี 1914 ลอว์เรนซ์กับเลนเนิร์ด วูลลีย์ นักโบราณคดีชาวบริติช ร่วมกับกองทัพบริติชทำการสำรวจทะเลทรายเนเกฟ โดยมีจุดประสงค์ที่แท้จริงคือเพื่อปรับปรุงแผนที่ไว้ใช้ในยามที่กองทัพออตโตมันบุกอียิปต์[11] เมื่อสงครามโลกครั้งที่หนึ่งอุบัติขึ้น ลอว์เรนซ์ถูกส่งไปที่สำนักงานอาหรับในไคโรเพื่อดูแลแผนที่ ทำใบปิดและซักข้อมูลนักโทษ[12] ในปี 1916 หลังมีการตกลงระหว่างผู้นำชาวมักกะฮ์และรัฐบาลสหราชอาณาจักรในจดหมายแม็กแมน–ฮุซัยน์ ก็เกิดกบฏในมักกะฮ์แต่ไม่นานทัพออตโตมันก็ยึดมักกะฮ์คืนได้ ลอว์เรนซ์จึงถูกส่งไปฮิญาซเพื่อประสานงานกับฟัยศ็อล โอรสของฮุซัยน์ บิน อะลี ผู้ถูกเลือกให้เป็นผู้นำกบฏคนใหม่[13] เขาและฟัยศ็อลร่วมกันโจมตีแบบกองโจรและทำลายรางรถไฟของออตโตมัน[14] ก่อนในปี 1917 ลอว์เรนซ์เอาชนะทัพออตโตมันในยุทธการที่อะกาบา เป็นการเปิดทางให้ทัพอาหรับได้รับกำลังสนับสนุนจากทัพบริติชในอียิปต์[15] ปีต่อมา ทัพอาหรับเข้ายึดกรุงดามัสกัสจากออตโตมันได้สำเร็จ ตามด้วยการขอสงบศึกและการแบ่งจักรวรรดิออตโตมันอย่างไรก็ตาม ความพยายามในการสถาปนารัฐเอกราชอาหรับอันเป็นหนึ่งเดียวนั้นล้มเหลว เมื่อมีการผ่านความตกลงไซก์-ปิโกต์ อันเป็นสัญญาลับระหว่างสหราชอาณาจักรกับฝรั่งเศสในการแบ่งดินแดนในตะวันออกกลาง[16] ความตกลงนี้รวมถึงปัญหาอื่น ๆ ยิ่งเพิ่มความไร้เสถียรภาพในตะวันออกกลาง[17] ด้านลอว์เรนซ์หลังสงคราม เขาทำงานที่กระทรวงการต่างประเทศและเครือจักรภพ ต่อมาในปี 1922 ลอว์เรนซ์ถูกเกณฑ์เข้ากองทัพอากาศสหราชอาณาจักร (RAF) ในชื่อจอห์น ฮูม รอสส์ แต่ภายหลังถูกปลดหลังตัวตนที่แท้จริงถูกเปิดเผย[18] หลังจากนั้นเขายังคงทำงานกับ RAF โดยมีส่วนในการพัฒนาเรือที่ใช้กับเครื่องบินทะเลของกองทัพ[19] ลอว์เรนซ์เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางรถจักรยานยนต์ที่เมืองดอร์เซตในปี 1935[20]